Sensoryczny Lubliniec – porady specjalistów

Podczas styczniowej akcji Sensoryczny Lubliniec organizowanej przez Stowarzyszenie Ścieżka Marzeń rodzice mogli przyswoić wiedzę na temat prawidłowej symulacji rozwoju swoich dzieci. Spotkali się z wieloma specjalistami i jednocześnie pasjonatami w swojej dziedzinie. Chodziło o to, aby w sposób przystępny, z pełnym zrozumieniem trosk rodziców oraz życzliwością wyjaśnić, jak funkcjonują dzieci i przekazać jak najwięcej informacji, które przydadzą się w codziennym wychowaniu dzieci. Ze spotkań mogli skorzystać także sami specjaliści, którzy wymieniali się wiedzą i doświadczeniem. Grupa Sensorycznego Lublińca stanowi zespół pedagogów, psychologów, nauczycieli, logopedów, terapeutów i osób wielu innych specjalizacji, które na co dzień wzajemnie się wspierają. Powstał spontanicznie z inicjatywy Anny Trzepizur i stale się rozwija. Planowane są kolejne spotkania, m.in. dzięki dotacji z Urzędu Miasta Lubliniec, rodzice i pedagodzy będą mogli dowiedzieć się, jak wspomagać rozwój swojego dziecka przez wykorzystanie środków kultury i sztuki z wykorzystaniem mało znanych metod. Poniżej zestaw najważniejszych informacji przygotowanych po ubiegłych spotkaniach.

Maria Piotrowska, nauczyciel przedszkola, oligofrenopedagog, neurologopeda, trener Sensoplastyki ®

Sensoplastyka ® jest to metoda stymulowania rozwoju człowieka poprzez tworzenie różnych mas plastycznych. Wspomagamy w ten sposób rozwój ruchowy, stymulujemy rozwój zmysłów, wpływamy na rozwój mowy, pogłębia się kontakt emocjonalny z dziećmi, wspierany jest także rozwój poznawczy. Podczas zajęć używane są wyłącznie bezpieczne produkty spożywcze.

Magdalena Gałuszka, pedagog

Czy można kochać swoje dzieci i nie zwariować…? Raczej nie… wariujemy z miłości, szczęścia, ze strachu... itd. Wariactwo wobec naszych dzieci to wspaniałe uczucie, dodające sił i energii. A zatem, kochajcie swoje dzieci bezgranicznie i bezinteresownie po prostu za to, że są. Dbajcie o ich bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne. Bądźcie blisko – czasem obok, czasem krok za, a czasem krok przed, wspierajcie i towarzyszcie dziecku. Ufajcie swoim dzieciom, ale i swojej intuicji, to właśnie rodzic zna swoje dziecko najlepiej. Stawiaj dziecku granice, to mu daje bezpieczeństwo. Bądź konsekwentny. Bądź przykładem, najlepszym do naśladowania wzorem. Bądź autentyczny, szczery, dzieci szybko wychwytują, kiedy dorośli ich oszukują. Dziecko jest najlepszą wersją samego siebie, akceptuj je takim jakim jest. Nie daj się ponieść emocjom, są złym doradcą, czas na wystudzenie emocji to zawsze czas konstruktywny. Znajdź w ciągu dnia 15 minut tylko dla dziecka, na to co dla niego przyjemne i ważne. Warto pamiętać, że szczęśliwi rodzice to szczęśliwe dzieci, w związku z tym, rodzicu, znajdź czas dla siebie, na swoje pasje, zainteresowania. Dbaj o relacje małżeńskie, razem planujcie działania wychowawcze. Bądźcie dla siebie wsparciem. Drodzy Rodzice, jesteście tym, co najlepsze w życiu waszych dzieci.

Monika Tobiasz, Sandra Kazek, psycholog

Droga do budowania dobrej relacji z dzieckiem prowadzi przez stworzenie bezpiecznej więzi opartej na zaufaniu, bliskości i dostępności rodzica. Ważne, by dbać o nią od pierwszych dni życia, między innymi poprzez umiejętne reagowanie na sygnały twojej pociechy. Zachowanie dziecka można odnieść do wierzchołka góry lodowej, pod powierzchnią, której kryją się emocje, potrzeby i konkretne sytuacje - ta metafora może okazać się skuteczna w radzeniu sobie z codziennymi trudnościami („Co dziecko chce mi przekazać przez to zachowanie?”). Od rodziców dzieci uczą się jak radzić sobie z emocjami, dlatego warto towarzyszyć im w ich przeżywaniu, pomóc im nazwać i zrozumieć emocje. Da to fundament do rozwoju poczucia własnej wartości, zdolności nawiązywania relacji z innymi i umiejętności konstruktywnego wyrażania swoich uczuć. Zależało nam, by rodzice doświadczyli również, jak wielka jest moc komunikacji, przez co buduje się w dziecku poczucie, że jest wysłuchane i akceptowane. Jedną z podstawowych zasad jest stosowanie pytań otwartych, które zachęcają dziecko do rozmowy. Uwaga! Komunikujemy się z dzieckiem nie tylko za pomocą słów. Warto czasem „po prostu” być obecnym, starać się spojrzeć na sytuację oczami dziecka, a zamiast nagrody, poświęcić mu uwagę.

Sylwia Kacprzycka, logopeda

Badania naukowe dowodzą, że dzieci poddawane nadmiernym wpływom wysokich technologii w okresie niemowlęcym, wolniej rozwijają się intelektualnie, później zaczynają mówić, są mniej sprawne fizycznie i mają problem z kontaktami społecznymi. Dziecko, które dostaje do ręki zabawkę rusza całym ciałem, próbuje ją wziąć do buzi, poznaje wszystkimi zmysłami, natomiast siedząc przed telewizorem, nieruchomieje i przestaje reagować na dźwięki z otoczenia np. na głos rodziców. Małe dzieci oglądające telewizję powyżej kilkudziesięciu minut dziennie są rozkojarzone, rzadko reagują na własne imię, zaczynają mówić z dużym opóźnieniem, nie chcą słuchać czytanych bajek, nie potrafią skupić się na tym, co pokazują im rodzice, nie wskazują palcem. Gdy dziecko jest starsze objawy nasilają się i często na tym etapie rodzice przestają już sobie radzić z problemem. Dzieci uzależniają się od wysokich technologii i mają trudności ze zrozumieniem poleceń, komunikują się za pomocą krzyku i płaczu, nie przestrzegają reguł społecznych, mają problem z kontaktami
z rówieśnikami, mają zaburzenia koncentracji, są nerwowe, agresywne, przemęczone. Do tego dochodzą zaburzenia snu i odżywiania. Ponadto pojawiają się trudności szkolne, ponieważ dzieci nie potrafią się skupić w szkole i są gorzej rozwinięte językowo.
Co zamiast tego? Dziecko przede wszystkim potrzebuje rodziców - tego, by na nie patrzyli, poświęcali mu uwagę, podziwiali, rozmawiali z nim, a także uczyli. Można bawić się
w śpiewanie piosenek, tańczenie, wymyślanie rymowanek, uczenie prostych wierszyków, wymyślanie zagadek, rysowanie, wspólne gotowanie, zabawy na świeżym powietrzu np. na placu zabaw. Zachęcam do robienia śmiesznych min przed lustrem, by ćwiczyć buzię, bawienia się w odgadywanie, co to za dźwięk, dmuchania na bańki mydlane. Świetnym sposobem na spędzanie czasu, a także pretekstem do wspólnej rozmowy może być wspólne czytanie książek. Ważne, by dziecko towarzyszyło nam podczas codziennych czynności w domu i w miarę możliwości mogło w nich uczestniczyć. Ile włożymy, czy zainwestujemy swojego czasu w dziecko, tyle potem wyciągniemy i odwrotnie – to czego nie zainwestujemy, nie zaprocentuje.

Katarzyna Lewnadowska, doradca noszenia dzieci w chustach i nosidłach miękkich

Bliskość fizyczna noworodka z rodzicem jest jedną z podstawowych jego potrzeb. Zmysł dotyku jest najsilniej rozwiniętym zmysłem u noworodków, właśnie za jego pomocą dziecko zaczyna poznawać świat. Potrzebują one warunków jak najbardziej zbliżonych do tych, które zna z życia płodowego, będąc w chuście czuje się bezpiecznie, bo jest ciasno, ciepło, słychać bicie serca mamy, czuć przyjemne bujanie podczas chodzenia. Z czasem dziecko chce być noszone coraz mniej, bo ciekawi go otaczający świat, który chce poznać również za pomocą dotyku. Dziecko ma w chuście pozycję, która jest dla niego naturalna i korzystna dla rozwoju. W nosidle zalecamy nosić dzieci, które potrafią samodzielnie siadać, ponieważ wymuszana jest wyprostowana postawa ciała, a prawidłową pielęgnacja jest bardzo ważna w opiece nad niemowlakiem. Istnieją specjalne chwyty i sposoby noszenia na rękach, które są korzystne dla rozwoju neurorozwojowego dziecka, najlepiej nauczymy się ich od specjalisty, jakim jest fizjoterapeuta dziecięcy.

Magdalena Borowiec, logopeda, terapeuta TUS, terapeuta ręki

Mowa to proces, który kształtuje się od urodzenia do ok 7 r.ż.. Jej poprawny rozwój warunkuje prawidłowa budowa ośrodkowego układu nerwowego, aparatu artykulacyjnego
i słuchu. Wszelkie nieprawidłowości na tych trzech obszarach przyczyniać się mogą do wad
i zaburzeń mowy. W ośrodkowym układzie nerwowym część nieprawidłowości w budowie powstaje już w czasie życia prenatalnego dziecka i na nie nie mamy wpływu. Podczas życia postnatalnego wszelkie poważne urazy głowy powstałe podczas wypadku, upadku dziecka, silnego uderzenia głową, wylewu lub udaru również przyczyniają się do zmian w ośrodkowym układzie nerwowym i jednocześnie wpływać mogą na nieprawidłowości w mowie. Każde dziecko ma badany słuch po urodzeniu, nie gwarantuje nam to jednak, że zawsze będzie on prawidłowy. Niedosłuch powstać może przez przewlekłe infekcje ucha, korki woskowinowe, urazy mechaniczne oraz przerost trzeciego migdałka. Przerośnięte migdały blokować mogą kanały słuchowe i przyczyniać się do powstawania płynu w uszach, czego następstwem jest niedosłuch. Jest to również najczęstsza przyczyna opóźnionego rozwoju mowy. Rodzice najlepiej znają swoje dziecko, więc jeśli cokolwiek niepokoi Was w jego rozwoju mowy, należy udać się do logopedy. Specjalista zbada dziecko i doradzi jak postępować, aby zoptymalizować nie tylko rozwój mowy dziecka, ale rozwój na wszystkich jego płaszczyznach.

Agnieszka Zając, neurologopeda, instruktor Masażu Shantala, trener Sensoplastyki ®

Prawidłowy przebieg wielokrotnie powtarzanych czynności pokarmowych, czyli jedzenie
i picie, są podstawą sprawnego funkcjonowania całego aparatu artykulacyjnego, który wykorzystujemy podczas mówienia. Dlatego, rodzicu, pamiętaj:

1. Karm piersią (jeśli to możliwe) co najmniej do 8 miesiąca życia. Jeśli decydujesz się na karmienie butelką - wybieraj smoczek dynamiczny, najbardziej zbliżony kształtem do anatomicznego kształtu brodawki sutkowej.
2. Zaspokój potrzebę ssania nieodżywczego poprzez podanie dziecku w kryzysowych sytuacjach smoczka uspokajacza – najwcześniej po 3-4 tygodniu życia, przy ustabilizowanej laktacji i wycofaj go z użytku tak szybko, jak to tylko możliwe, maksymalnie do 18-24 miesiąca życia.
3. Rozszerzanie diety należy rozpocząć nie wcześniej niż po ukończeniu przez dziecko 17 tygodnia życia (4 miesiąc życia) i nie później niż w 26 tygodniu życia (6 miesiąc życia). Pierwsze kroki w spożywaniu stałych pokarmów warto rozpocząć od nauki ściągania pokarmu z łyżeczki, szczególnie jeśli niemowlę nie siedzi samodzielnie. Wybierz łyżeczkę - płaską o kształcie zbliżonym do kółeczka, dostosowaną do szerokości języka dziecka i na tyle sztywną, żeby nie odginała się przy docisku. Nigdy nie wycierajmy pokarmu o zęby malca – samodzielne ściąganie pokarmu z łyżeczki przez górną wargę to swoisty trening mięśni języka i mięśnia okrężnego warg.
4. BLW to nowy sposób żywienia umożliwiający niemowlęciu samodzielny wybór posiłku
   w postaci stałej (rozgotowane warzywa, miękkie owoce, makaron czy nawet pokrojona
   w kostkę, gęsta kaszka). Dziecko je palcami – czynność ta doskonale rozwija jego koordynację oko-ręka-usta, a jego doświadczenia sensoryczne wewnątrz jamy ustnej są dużo bardziej wyraziste w porównaniu ze spożywaniem posiłków o konsystencji gładkiej papki. Metodę BLW można zastosować u niemowląt samodzielnie siedzących (ok. 6 -7 miesiąca życia). Nie wszystkie dzieci mają jednak już w tym okresie rozwojową gotowość ustno-motoryczną do przyjmowania pokarmów w postaci stałej, należy wówczas uzbroić się w cierpliwość i stopniowo urozmaicać strukturę posiłków.
5. Pozwólmy dziecku na odpowiednim etapie żuć piętki od chleba, czy gryźć surową marchewkę – pozwala to na prawidłowe dojrzewanie odruchów ustno-twarzowych, mających fundamentalne znaczenie dla prawidłowej artykulacji dźwięków mowy.
6. Od 8-9 miesiąca życia uczmy dziecko picia z kubka dostosowanego kształtem i wielkością dla maluszka. Niewskazane są popularne kubki niekapki, są szkodliwe dla rozwoju zgryzu, mowy i połykania (nie pozwalają na pełną integrację odruchu ssania, tym samym utrwalają infantylny sposób połykania).
7. Pamiętajmy, że jedzenie to swego rodzaju rytuał, który od najmłodszych lat powinien kojarzyć się z doznawaniem przyjemności z jedzenia i radością spędzania rodzinnych chwil przy wspólnym stole. Pięknie pachnące, kolorowe i ładnie podane potrawy z pewnością zachęcą malca do ich próbowania. Wszystko, czego dziecko smakuje nazywamy. Ważne jest również pozwolenie maluszkowi na zabawę jedzeniem, dotykanie go, oblizywanie paluszków – jest to nie tylko swego rodzaju doświadczenie sensoryczne, ale również wstęp do samodzielnego spożywania posiłków.

Aneta Olbryt, higienistka stomatologiczna, protetyk

Troskę o właściwą higienę jamy ustnej zaczynamy już od pierwszego ząbka. Pamiętajmy, że mycia zębów nasze pociechy uczą się stopniowo. Dzieci nie zawsze nas słuchają, ale często naśladują, wiec jako rodzice musimy dawać właściwy przykład i wsparcie.

Marzena Literacka, rehabilitantka

Do rozwoju są potrzebne warunki, jakie my dorośli musimy spełnić, aby rozwój w każdym kierunku przebiegał prawidłowo. Z punktu widzenia terapeuty ruchu należy wspierać rodziców w tym, żeby spędzali jak najwięcej czasu ze swoimi pociechami na placach zabaw, w basenie, czy na spacerach, a jak najmniej dawali do ręki telefon, komputer lub telewizor, bo one nie zastąpią nam tego, co my powinniśmy dać, a wręcz przeciwnie tylko utrudniają kontakt z otaczającym nas światem.

Barbara Budna, trener BFB

EEG - Biofeedback czyli sprzężenie zwrotne. Polega na obserwacji aktywności mózgu. Pomaga wzmacniać konentrację uwagi, hamować stany agresji, apatii, przy problemach szkolnych, przy złej samoocenie, w chorobach neurologicznych i psychicznych. Dzięki tej metodzie możemy pomóc naszym dzieciom zmiejszyc stres związany z problemami, z którymi same sobie nie radzą.

Agnieszka Kondracka, instruktor fitness i jogi, trener personalny

Joga Family - zabawy ruchowe z elementami jogi - to ciekawa forma spędzenia czasu dla rodzica i dziecka w wieku 4-12 lat. Porcja ruchu i zabawy dla całej rodziny. Korzyści
z udziału w zajęciach: pogłębienie więzi z dzieckiem; poprawa kondycji, równowagi
i koncentracji; nauka prawidłowej postawy; budowanie umiejętności pracy w grupie; rozwój kreatywności; odstresowanie; wspieranie rozwoju dziecka.

Bożena Dramska-Jańczuk, psycholog, dogoterapeuta

Posiadanie psa jako towarzysza człowieka może bardzo wspomóc rozwój i wychowanie naszych dzieci. Aby jednak udało się wykorzystać obecność psa, należy bardzo rozsądnie zadecydować o jego zakupie/adopcji (m.in. dostosować rasę do naszego trybu życia),
a później bardzo świadomie i mądrze uczyć dzieci, na czym polega odpowiedzialność za czyjeś istnienie. Posiadając zwierzę, można nauczyć nasze dzieci empatii, współodczuwania, odpowiedzialności, podnieść poczucie własnej wartości itp. Nieumiejętne podejście do tematu może spowodować, że nasze pociechy nie będą empatyczne, zrobią się wręcz nieczułe. Dodatkowo pamiętać należy, że to nie pies jest terapeutą oraz wychowawcą. To my, dorośli, nimi jesteśmy, a pies jest jedynie (lub aż) czynnikiem wspomagającym proces terapeutyczny. Czasem warto się zastanowić, czy nie lepiej jest skorzystać z zajęć dogoterapii prowadzonych przez specjalistę niż wziąć psa do domu wraz ze wszystkimi ciążącymi nad nim obowiązkami.

Marta Drozdowska, hipoterapeuta, pedagog, arteterapeuta

Aby przybliżyć walory hipoterapii, zacytuję, Annę Strumińską: "Hipoterapia ma też walory wyjątkowe i niezastąpione, które sprawiają, że nie jest ona tylko powtórką ćwiczeń stosowanych na sali gimnastycznej lub w gabinecie terapeutycznym. Należy do nich przede wszystkim kontakt z żywym zwierzęciem, mający ogromny wpływ na rozwój emocji, budowanie więzi społecznych oraz zaspokajanie potrzeby lub nabywanie umiejętności dawania czegoś od siebie i opiekowania się kimś. Umożliwia ona również kontakt z przyrodą i przebywanie w zupełnie nowym środowisku, zdobywanie nowych, specjalnych umiejętności ruchowych, które mogą podnieść wartość dziecka w oczach rówieśników, rodziców, opiekunów, a przede wszystkim w jego własnych oczach."

Małgorzata Bednarek, edukator przyrodniczo - leśny

Jedzenie, picie, oddychanie i kontakt z przyrodą to wrodzone potrzeby każdego człowieka. Niestety w dobie rozwoju techniki, komputeryzacji i rosnącego dążenia do osiągnięcia dóbr materialnych zapominamy o tym, co jest dla naszego rozwoju i psychiki bardzo ważne. Jako dorośli sami odcinamy się od natury, a jako rodzice pozbawiamy także kontaktu z przyrodą nasze dzieci, na skutek czego w coraz młodszym wieku pojawiają się choroby niezakaźne tj. cukrzyca, otyłość, zaburzenia hormonalne, a brak umiejętności odreagowania stresu powoduje nerwice czy depresje już w wieku dziecięcym. Otępienie zmysłów, osłabienie koncentracji czy zwykły brak cierpliwości są także powodem odcięcia od natury. Paniczny często strach przed wejściem do lasu sprawia, że przyroda jawi nam się jako nieprzyjazne, wrogie i zupełnie obce środowisko, w którym nie potrafimy już sobie poradzić, a przecież jesteśmy z nią nierozerwalnie związani, jesteśmy jej częścią i bez niej nie potrafimy żyć. To w świecie przyrody dzieci są radosne, swobodne i szczęśliwe. Rozwijają kreatywność, ciekawość i wyobraźnię. To w tym świecie patyk staje się różdżką, telefonem czy super szybkim odrzutowcem. Będąc w nieustannym, nieskrępowanym ruchu, dzieci wzmacniają koordynację ruchową, integrację sensoryczną i pewność siebie, a przede wszystkim mają możliwość rozładowania nagromadzonych w ciągu dnia bodźców. Mogą swobodnie biegać, skakać, obserwować i odczuwać naturalne otoczenie za pomocą wszystkich możliwych zmysłów, mogą być po prostu dziećmi. Marginalizując dobroczynny wpływ przyrody na nasze życie, szukamy terapii, leków czy innych sposobów poradzenia sobie z nurtującymi nas i nasze dzieci problemami, a to, czego nam tak naprawdę potrzeba jest tuż obok.

Ewa Zielińska, pedagog specjalny, diagnosta i terapeuta SI

Zrozumieć dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej: Sala konferencyjna, zebranie. Szef przekazuje pracownikom harmonogram pracy na kolejny tydzień. Za oknem trwają roboty drogowe, sekretarka rozmawia przez telefon, a perfumy siedzącej obok koleżanki mają specyficzny zapach. To wszystko powoduje, że nie każdemu łatwo jest się skupić zapamiętać, czego wymaga od niego pracodawca. Klasa lekcyjna, nauczycielka wyjaśnia treść zadania domowego. Jeden z uczniów nie potrafi zignorować faktu, że ma na sobie „drapiący” sweter, za oknem woźny kosi trawnik, a koleżanka przyniosła do szkoły bułkę z pasztetem, którego zapach wydobywa się z plecaka. Chłopiec nie umie wsłuchać się w słowa nauczycielki, a tym bardziej zrozumieć, nad czym powinien popracować w domu. Co łączy opisane sytuacje? Prawdopodobnie zaburzenia integracji sensorycznej, które skutecznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Ale dzieci z zaburzeniami to także te, które przewracają się o własne nogi, nie potrafią złapać piłki, czy usiedzieć spokojnie na lekcji. Problemu nie należy ignorować - od najmłodszych lat utrudnia on relacje z otoczeniem, obniżając samoocenę, odbierając poczucie bezpieczeństwa, utrudniając koncentrację i koordynację ruchową. Choć zaburzenia SI dotyczą 1 na 20 dzieci, w Polsce często się je bagatelizuje. Tymczasem trafną diagnozę można postawić już u niemowlęcia. Kluczem do sukcesu jest czujne oko rodzica.

Bożena Makles, pedagog-terapeuta, nauczyciel przedszkola, oligofrenopedagog, dogoterapeuta

Bum Bum Rurki (Boomwhackers) to bardzo atrakcyjny, kolorowy i wszechstronny instrument muzyczny, zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych. Są to po prostu kolorowe tuby różnej długości wykonane z miękkiego plastiku. Wystarczy uderzać nimi w dowolną powierzchnię, aby wydobyć z nich dźwięk. W zależności od długości tuby wydobywamy z niej inny, określony dźwięk gamy. Grę na tym instrumencie ułatwiają kolory – każdemu dźwiękowi gamy przypisany jest określony kolor. Dzięki temu na Bum Bum Rurkach możemy grać na różne sposoby bez potrzeby znajomości nut. Możemy tworzyć nie tylko akompaniamenty rytmiczne, ale również grać melodie piosenek. Świetnie nadają się do realizacji zasady nauki przez zabawę. Wspólna gra na Bum Bum Rurkach integruje i wyzwala pozytywną energię. Rozwija wrażliwość muzyczno-rytmiczną, sprawność ruchową, umiejętność współpracy, koncentracji i kreatywności. Zabawy z Bum Bum Rurkami doskonalą zdolności chwytno-manipulacyjne dzieci, umiejętności naśladowania ruchów, hamowania i wznawiania ruchów na określony sygnał, a także orientację w przestrzeni, uwagę, spostrzegawczość, pamięć, myślenie, wyobraźnię oraz wiele innych umiejętności dziecka przydatnych w życiu. A wszystko to w formie kolorowej, wesołej, wspólnej zabawy.
Bum Bum Rurki są doskonałym instrumentem perkusyjnym dla ludzi w każdym wieku. Ważne, żeby dobrać repertuar piosenek i utworów muzycznych odpowiednio do możliwości, zdolności i zainteresowań uczestników. Aby bliżej poznać Bum Bum Rurki, warto odwiedzić np. stronę internetową http://www.bumbumrurki.pl lub wpisać hasło „bum bum rurki” na YouTube.